Chi bộ trường THCS, THPT Phan Châu Trinh
Tháng 6+7+8
TIẾP TỤC HỌC TẬP LÀM THEO TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH
PGS.TS.BÙI ĐÌNH PHONG
Qua 5 năm triển khai “tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” theo chỉ thị 03 - CT/TW ngày 14-5-2011 của Bộ Chính trị (chỉ thị 03) đạt kết quả bước đầu quan trọng, đã từng bước đi vào cuộc sống, tạo sự chuyển biến tích cực về học tập, nhận thức và từng bước tạo chuyển biến trong việc làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, như trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XII của Đảng, Đảng ta với thái độ “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”- đã thẳng thắn thừa nhận “tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên bước đầu được ngăn chặn nhưng chưa bị đẩy lùi; đạo đức xã hội có mặt xuống cấp. Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh chưa đều, chưa đi vào chiều sâu; một số nơi thực hiện còn mang tính hình thức. Việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 chưa đạt kết quả như mong đợi”.
Những hạn chế, khuyết điểm trên đây “làm cho Đảng ta chư thật sự trong sạch, vững mạnh, làm giảm lòng tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ; nếu không được sửa chữa, ngăn chặn, đẩy lùi sẽ thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ”.
Phương hướng, nhiệm vụ trong những năm tới là tiếp tục đẩy mạnh thường xuyên việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với chống suy thoái về tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, đặc quyền đặc lợi, nói không đi đôi với làm ,vô trách nhiệm, dối trá. Nhiệm vụ hàng đầu là ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, cán bộ cấp chiến lược đủ phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, bản lĩnh, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.
Điểm mới trong dự thảocác văn kiện trình Đại hội XII của Đảng là cùng với việc khẳng định đạo đức, phong cách, lần này Đảng ta bổ sung thêm nội dung “tư tưởng”. Như vậy, vấn đề không chỉ học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách như chỉ thị 03 mà là “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Dự thảo các văn kiện lần này còn bổ sung hai từ “thường xuyên”để khẳng định và nhấn mạnh không chỉ là “tiếp tục đẩy mạnh” mà là “tiếp tục đẩy mạnh thường xuyên”.
Trước hết cần phải khẳng định rằng nói “tiếp tục đẩy mạnh thường xuyên” là cần thiết bởi 5 năm qua, tuy chúng ta đã tiếp tục thực hiện theo tinh thần chỉ thị 03 nhưng chưa đều , chưa đẩy mạnh, chưa thường xuyên. Bây giờ bổ sung hai từ “thường xuyên” là nhấn mạnh và nghiêng về việc “làm theo”, tức là biến việc học tập thành hành động hàng ngày, từ việc lớn đến việc nhỏ, từ đạo đức cách mạng đến đạo đức đời thường. Bác thường dặn rằng việc học tập, rèn luyện,tu dưỡng phải làm thường xuyên như chuyện rửa mặt hàng ngày. Nếu học tập rèn luyện theo kiểu phong trào , hình thức , chạy theo bệnh thành tích, học để báo cáo, cấp dưới báo cáo cấp trên thì đó là một thất bại về chính trị, tức là làm giảm lòng tin của nhân dân vào một chủ trương lớn của Đảng.
Tuy nhiên, chỉ có “tiếp tục đẩy mạnh thường xuyên” là cần nhưng chưa đủ. Điều quan trọng là phải nâng cao hiệu quả. Vấn đề có tính quyết định là hiệu quả. Việc học tập, tu dưỡng, làm theo phải lấy hiệu quả làm thước đo. Bác dạy chúng ta rằng “nói miệng thì dễ, làm mới khó”; “quyết tâm không phải ở hội trường mà phải thông qua thực tiễn”. Hiệu quả công việc chính là một tiêu chí quan trọng để đánh giá cán bộ, đảng viên về lập trường, về tư tưởng chính trị, về đạo đức, lối sống. Vì vậy, văn kiện Đại hội XII nên bổ sung mệnh đề trên thành “tiếp tục đẩy mạnh thường xuyên, nâng cao hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
Thứ hai, so với chỉ thị 06-CT/TW và chỉ thị 03, Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XII của Đảng bổ sung thêm hai từ “tư tưởng” để khẳng định lần này chúng ta không chỉ học tập và làm theo đạo đức phong cách mà còn phải học tập và làm theo tư tưởng của Người là hoàn toàn cần thiết và đúng đắn. Nhận thức đó dựa vào mấy lý do cơ bản sau đây:
Một là, nghiên cứu cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng Hồ Chí Minh phải nhận thức sâu sắc và đúng đắn rằng tư tưởng, đạo đức, phương pháp, phong cách Hồ Chí Minh là thống nhất, hòa quyện vào nhau, trong đó nổi bật là tư tưởng và đạo đức. Bác dạy rằng đức và tài luôn thống nhất với nhau, trong đức có tài, trong tài có đức, tài càng cao đức càng phải rộng. Người có đức mà không có tài, tuy không làm hại ai nhưng chẳng có ích lợi gì, như một ông bụt trên chùa. Người có tài mà không có đức thì không mang lại lợi ích gì mà còn hại cho nước, cho dân. Sự thống nhất, gắn bó giữa đức với tài còn là vấn đề chính trị. Bởi vì chính trị đạo đức thống nhất với nhau. Thắng lợi của cách mạng trong từng thời kỳ thường được tạo nên bởi một tư tưởng lớn, đồng thời là đạo đức lớn. Tư tưởng và đạo đức ấy thâm nhập vào quần chúng khơi dậy sức sống tiềm tàng , trở thành xung lực chiến thắng. Điều này thể hiện rất rõ ở Hồ Chí Minh với những tư tưởng và đạo đức lớn, như: “ Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết.Thành công, thành công, đại thành công”; “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”; “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”,v.v..
Bác Hồ không chỉ dạy chúng ta như vậy mà còn là tấm gương sáng về sự gắn bó giữa đức với tài . Ở Bác sự hòa quyên đức tài làm nên hình ảnh một lãnh tụ trở thành huyền thoại ngay khi còn sống, một vĩ nhân kiệt xuất trong thời đại chúng ta. Thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong cách mạng giải phóng dân tộc là thắng lợi của trí tuệ, bản lĩnh, văn hóa, đạo đức của con người Việt Nam, trong đó phải kể đến những nhà lãnh đạo xuất sắc và đội ngũ cán bộ, đảng viên tài đức vẹn toàn. Một thời gian khổ, hy sinh trong cách mạng và kháng chiến, số lượng đảng viên ít nhưng chất lượng đảng viên cao, hội tụ các tố chất trí, nhân, dũng, liêm nên đánh thắng các kẻ thù hung bạo.
Hai là, trong nhiều lý do làm cho đất nước chúng ta sau hơn 8 năm hội nhập (tính từ khi Việt Nam chính thức là thành viên tổ chức thương mại thế giới từ 2007), vẫn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập, khoảng cách với các nước đi trước có nguy cơ càng xa hơn, có nguyên nhân do yếu kém về trình độ, năng lực. Theo ý kiến của chủ tịch quốc hội ngày 18-9-2015 trong chương trình phiên họp thứ 41 của Ủy ban Thường vụ quốc hội, tuy có nhiều kết quả đạt được cao hơn so với trước khi gia nhập WTO, nhưng đó chỉ là “vỏ” chưa giải quyết được bài toán tụt hậu. Trong phiên họp đó, Chủ tịch hội đồng dân tộc Ksor Phước cũng phát biểu rằng hội nhập đã đem lại sự tăng trưởng về bề rộng cho đất nước nhưng đã đến lúc cần bước sang giai đoạn tăng trưởng theo chiều sâu. Ông nhấn mạnh “cuộc chuyển mình” đó đã bộc lộ những điểm yếu cốt tử nhất của nền kinh tế đất nước với 4 “lỗi hệ thống” cơ bản cần sửa chữa, thay đổi: (1) yếu tố khoa học, kỹ thuật, công nghệ; (2) yếu tố cơ sở hạ tầng; (3) yếu tố cơ chế điều hành; (4) yếu tố chất lượng nguồn nhân lực. Phân tích điểm nghẽn vấn đề chất lượng nguồn nhân lực, ông cho rằng “Điểm mấu chốt không phải là ở chỗ người lao động Việt Nam trình độ thấp mà vấn đề đáng ngại hơn là người quản trị - cả quản trị doanh nghiệp lẫn quản trị quốc gia – cũng kém. Quản trị quốc gia rõ ràng là có vấn đề”.
Vấn đề mấu chốt là chất lượng nguồn nhân lực các loại còn thấp. Chất lượng bao gồm các phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực chuyên môn. Phải thừa nhận rằng hiện nay chúng ta vừa thiếu người tài nhưng cơ chế quản trị cũng bó chân người tài.
Vì vậy, chỉ có học tập và làm theo Bác về đạo đức, mặc dù đó là gốc, nền tảng mà không học tập và rèn luyện theo Người về năng lực, trí tuệ để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thì chúng ta không thể dành được thắng lợi trong cuộc chiến đấu khổng lồ chống lại cái cũ kỹ, hư hỏng, để xây dựng những cái mới mẻ, tốt tươi.
Thứ ba, để đạt được hiệu quả thực sự trong “tiếp tục đẩy mạnh thường xuyên, nâng cao hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, hoàn thành tốt nhiệm vụ nêu trên, cần thực hiện đồng bộ hệ giải pháp sau.
Trước hết, tăng cường nâng cao giáo dục nhận thức và tự giáo dục. Phải làm cho toàn Đảng, toàn quân , toàn dân nhận thức sâu sắc hơn nữa giá trị di sản Hồ Chí Minh nói chung, đặc biệt di sản của người về tư tưởng và đạo đức. Đó là những giá trị có thật, là hạt ngọc lung linh tỏa sáng, được thực tiễn cách mạng Việt Nam chứng minh có một sức sống trường tồn, có ý nghĩa to lớn đối với dân tộc và thời đại, trước đây, hiện nay và mai sau. Điều này đã được nhân dân Việt Nam và bạn bè thế giới khẳng định, nói như Phó Tổng Giám đốc UNESCO Han D’orville: “ Tư tưởng Hồ Chí Minh là thông điệp mang giá trị toàn cầu và nó luôn có giá trị thời đại, bởi vì nó hướng tới tương lai”.
Điểm mở đầu có ý nghĩa đột phá trong việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh là đổi mới tư duy - dám đổi mới hơn nữa và biết cách đổi mới theo tinh thần “dĩ bất biến ứng vạn biến”. Dự thảo các văn kiện đại hội XII của Đảng trở lại thái độ cách mạng, khoa học, nhân văn của đại hội VI “ nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”, theo tôi là một điểm nhấn rất quan trọng, rất cần thiết không chỉ trong Đại hội XII mà phải trở thành nhận thức nhất quán, xuyên suốt trong toàn bộ sự nghiệp đổi mới. Bởi vì đổi mới càng đi vào chiều sâu thì khó tránh khỏi khuyết điểm, sai lầm. Chúng ta không sợ có sai lầm.Vấn đề là ở chỗ cần trí tuệ, bản lĩnh, đạo đức dám nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật để tìm ra đúng nguyên nhân của khuyết điểm, rồi tìm mọi cách để khắc phục, sửa chữa sai lầm đó. Như thế mới thật sự là một Đảng chân chính cách mạng, đạo đức văn minh.
Học tập và làm theo tư tưởng Bác không phải dễ, vì Người là một bậc “Đại trí, đại nhân, đại dũng”. Người tượng trưng cho tinh hoa và khí phách của dân tộc và thâu thái trí tuệ của thời đại. Tuy nhiên khó dễ là tại mình. Khó mà không học và không có cơ chế để tìm chọn, bồi dưỡng, trọng dụng người tài theo tư tưởng “trồng người” của Hồ Chí Minh thì không thể có thành công của đổi mới. Một trong những bài học có giá trị nhất của Lý Quang Diệu để trong khoảng thời gian 40 năm đưa Xingapo từ một làng chài trở thành một đất nước văn minh, giàu đẹp là quan điểm dùng người, điều mà Hồ Chí Minh nêu ra cách đây 70 năm.
Một điểm quan trọng trong nhận thức di sản Hồ Chí Minh về đạo đức là người dạy trung thực, làm thật sự, nói đi đôi với làm, tránh hình thức giả dối. “Chưa thật sự” là một trong những khâu yếu nhất hiện nay, điểm nghẽn phải tập trung giải quyết một cách quyết liệt với tinh thần cách mạng triệt để. Cả hệ thống chính trị và mỗi cá nhân, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt phải nói thật, làm thật.
Nhận thức hiệu quả thật sự trong việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh còn có ý nghĩa to lớn ở chỗ sẽ góp phần quan trọng làm lòng dân yên . Hiện nay không phải do suy giảm “vốn kinh tế” mà do suy giảm “vốn xã hội” với những biểu hiện sua thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có cả một số cán bộ cao cấp làm xói mòn lòng tin của nhân dân đối với Đảng. Mà lòng tin của nhân dân là sức mạnh vô địch không có cái gì phá vỡ nổi; là quốc bảo dựng nước, giữ nước và phát triển đất nước. Sự còn hay mất vai trò lãnh đạo của Đảng và chế độ phụ thuộc rất lớn vào việc chúng ta có ngăn chặn, đẩy lùi được sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên hay không. Công cuộc đổi mới có đạt được kết quả như mục tiêu đề ra hay không; đất nước tụt hậu hay phát triển cũng phụ thuộc vào thành quả của cuộc chiến đấu khổng lồ này. Bởi vì, chính sự hư hỏng, tha hóa của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có cả một số cán bộ cao cấp là lực cản lớn nhất trên con đường tiến bộ và phát triển của đất nước.
Phải nhận thức được một vấn đề có tính quy luật; ở đâu học tập và làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh sáng tạo, có hiệu quả thì thành công; ở đâu không học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh hoặc học tập và làm theo một cách trang trí, hình thức thì thất bại.
Thứ hai, vai trò của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể trong việc tổ chức học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh là rất lớn và hết sức quan trọng. Lãnh đạo, tổ chức phải thiết thực, sâu sát, cụ thể, tránh chung chung, đại khái, qua loa. Ở đây đòi hỏi trách nhiệm của tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, đặc biệt là người đứng đầu. Trước mắt, phải tập trung đánh giá, tổng kết, rút ra nguyên nhân, bài học kinh nghiệm của việc thực hiện chỉ thị 03 trong 5 năm qua. Sơ kết, tổng kết là việc làm thường xuyên, nhưng lần này với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật, đánh giá đúng sự thật thì phải làm có chất lượng. Nếu khâu này làm không tốt, qua loa, đại khái thì rất khó nói đến hiệu quả của những công việc tiếp theo. Trên cơ sở tổng kết thực chất, phải xác định được những cách thức, biện pháp phù hợp, có hiệu quả để tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. Không phải chỉ một bộ phận ở dưới, mà tất cả cán bộ, đảng viên từ Trung ương đến địa phương đều phải có trách nhiệm học và làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Cán bộ cao cấp và lãnh đạo,quản lý càng phải nêu gương trong việc học tập và làm theo.
Thứ ba, gắn với lãnh đạo, tổ chức là kiểm tra, đánh giá. Không kiểm tra coi như không lãnh đạo. Kiểm tra không phải nhận hay đọc báo cáo cấp dưới mà phải đi sâu đi sát, nhúng tay vào việc; phải thông qua hiệu quả công việc để đánh giá. Tổ chức học tập ở hội trường là cần nhưng chưa đủ. Bởi vì như Bác nói, hô khẩu hiệu nói miệng thì dễ, làm mới khó. Vấn đề không phải là quyết tâm ở hội trường mà phải bằng công việc. Vì vậy, phải lấy hiệu quả công việc làm thước đo, đánh giá việc học tập. Phải loại bỏ tư tưởng đầu voi đuôi chuột, đánh trống bỏ dùi, đọc một báo cáo nghe oai nhưng xem kỹ ra thì rỗng tuếch như Bác Hồ đã từng phê bình.
Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trước hết và chủ yếu là tập trung vào đội ngũ cán bộ, đảng viên và phải gắn chặt với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng đảng hiện nay”. Vì vậy, một biện pháp rất quan trọng là phải dựa vào nhân dân để đánh giá cán bộ, đảng viên. Đánh giá việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh của cán bộ, đảng viên mà chỉ đóng khung trong chi bộ, cơ quan, đơn vị thì chưa thật sự khách quan, không phù hợp cả lý luận và thực tiễn. Phải làm theo lời dạy của Bác: “Nghị quyết gì mà dân chúng cho là không hợp thì để họ đề nghị sửa chữa. Dựa vào ý kiến của dân chúng mà sửa chữa cán bộ và tổ chức của ta.
Gắn với việc học tập và làm theo Bác một cách thường xuyên liên tục với kiểm tra, đánh giá là kịp thời khen chê, thưởng phạt nghiêm minh, đúng người, đúng việc. Việc này làm tốt sẽ mang lại hiệu quả lớn trong việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong tình hình hiện nay.
HT-SƯU TẦM VÀ TỔNG HỢP